home > woord en beeld >

Lowie Borgers werkte in de panoven!

We beschikken over een krantenartikel uit Het Belang van Limburg met een gesprek met ene Lowie Borgers, naar aanleiding van zijn 95ste verjaardag in 1978. Lowie had blijkbaar (als kind) samen met zijn broer Staaf in de Schulense pannenbakkerijen gewerkt!

"Eens twaalf jaar geworden was meteen de schooltijd achter de rug en trok Lowie met grote broer Staaf naar de pannenbakkerij waar hij net geteld 1 fr. per dag aan loon verdiende."

Lowie Borgers werd geboren op 16 januari 1883. Hij werd dus twaalf jaar oud in 1895... Sinds 13 december 1889 was kinderarbeid onder de twaalf jaar verboden in België. Boven de twaalf jaar was er dus blijkbaar geen probleem. Vanaf 1914 was er sprake van leerplicht tot 12 jaar, kort daarna tot 14 jaar...

Over de arbeiders die in de Schulense panovens werkten weten we niet erg veel. In de registers van de familie Vos is hier en daar wel wat informatie te vinden over de gewerkte dagen en het uitbetaalde loon. Zo blijken er soms een tiental arbeiders voor de pannenbakkerij Vos te werken. Het gaat dan zowel over het "liem steken", "liem treden" als over het maken van pannen en het stoken en laden van de oven.

Een voorbeeld uit de registers uit 1885:




Van het liem steken van 1885
begost den 29 maart

Lambert Weyens... Tofil Vos... Rikis Thomas... August Ramakers... Joseph Borgers... August Jeleaens... August Vranken... Lambert Pollaris... Francois Demolder... Leonard Vandereydt... Louis Pollaris...

Deze mannen kregen blijkbaar 1,4 frank per gewerkte dag. Allicht was dit een min of meer vaste ploeg. Deze namen komen namelijk regelmatig terug.
Kinderen kregen volgens de getuigenis van Lowie Borgers in 1895 dus 1 frank per dag...

Blijkbaar werkte er op dat moment ook een zekere Joseph Borgers in de pannenfabriek Vos. We weten niet of het familie was van Lowie en Staaf. Daarvoor moeten we hun stamboom uitpluizen...