Steenbakkerij Koolmijn Zwartbergfiche SB00042  

Naam
Steenbakkerij Koolmijn Zwartberg

Type
Steenbakkerij

Ligging
Toponiem: Zwartberg
Adres: Marcel Habetslaan, Zwartberg, 3600 Genk
Kadasterperceel: -
Coördinaten: 51,0110; 5,5052

Periode
1911-1950

Eigenaar
Steenkoolmijn Zwartberg (Société Anonyme John Cockerill)

Toestand
Gesloopt/verdwenen


Beschrijving/informatie/geschiedenis

Op het mijnterrein van Zwartberg was waarschijnlijk vanaf 1911 een steenbakkerij gevestigd waar tijdens de beginjaren van de Steenkoolmijn van Zwartberg de bakstenen werden gebakken die nodig waren voor de verschillende gebouwen van de mijn en enige tijd later ook voor de woningen op de mijncité. Allicht was dit een tijdelijke steenbakkerij en het is de vraag of er wel permanente gebouwen hebben gestaan.
Het is niet duidelijk welke leem of klei als grondstof werd gebruikt. Misschien werd gebruik gemaakt van klei die bij de ontginning ter beschikking kwam.
We beschikken behalve de vermelding van de steenbakkerij over geen enkele concrete informatie of over foto's van de steenbakkerij op de site van de mijn van Zwartberg.

De eerste activiteiten voor de mijn van Zwartberg startten in 1911, maar het zou tot 1925 duren eer de eerste steenkolen werden opgehaald.
Zwartberg bouwde zijn eerste 30 woningen reeds in 1910 in een verafgelegen wijk te As. Deze woningen werden in betonblokken gebouwd. Onmiddellijk daarna begon de mijn met een eigen steenbakkerij aan het grote werk (Bron: Een eeuw steenkool in Vlaanderen). Reeds voor het uitbreken van de oorlog waren langs de P. Habetslaan drie ingenieurswoningen opgetrokken en negen woonblokken voor mijnwerkers, het begin van de latere ‘Noorderwijk’. In 1923 omvatte de tuinwijk van Zwartberg reeds 180 woningen en o.m. al een economaat (winkel), drie kantines (logementhuizen) en een voorlopige kapel en school (ondergebracht in woningblokken). Er werd gebouwd tot een stuk na de tweede wereldoorlog.

De statige directeurswoning van de mijn, ook genoemd het 'kasteel' van Zwartberg, werd na de mijnsluiting in 1967 verkocht aan de familie Wauters die in het park 30 jaar lang een Zoo in onderbracht. Recent werd op deze locatie het nieuwe belevingscentrum La Biomista van kunstenaar Koen Vanmechelen geopend.

Allicht werden op elke mijnsite in de beginjaren tijdelijk bakstenen gebakken om al de nodige gebouwen te kunnen bouwen. Tenminste als die mogelijkheid er was. De mijn van Winterslag was de enige Kempense koolmijn die na de start van de mijn nog een volwaardige en permanente steenbakkerij oprichtte. In de steenbakkerij van de mijn van Winterslag werd geen klei of leem, maar 'mijnsteen' (schalie) gebruikt. Dat was uniek. De stenen werden overigens ook niet of nauwelijke voor de mijngebouwen zelf gebruikt. De steenbakkerij van de mijn van Winterslag was actief van 1923 tot 1964. In alle Limburgse mijnen werden voor de versterking van de schachten en gangen volop betonblokken geproduceerd.

Meer foto's

Bronnen
- Koolputterserfgoed, Bert Van Doorslaer, provinciebestuur Limburg, 2002
- Geologische fietsroute Hoge Kempen, Daniël Vanuytven - Roland Dreesen, provinciebestuur Limburg, 2014
- Een eeuw steenkool in Vlaanderen, mijnpatrimonium scharniernota 2001, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
- Inventaris Onroerend Erfgoed, Steenkoolmijn van Zwartberg: Noorderwijk
- Over de steenkoolmijn van Zwartberg op Wikipedia