Toestand
Gesloopt/groetendeels verdwenen.
Beschrijving/informatie/geschiedenis
Deze pannenfabriek en steenbakkerij werd opgericht rond 1907 door Sylvain Francart en voortgezet door zijn zoon Henri Francart. Meteen werd ook een naamloze vennootschap opgericht: 'Tuileries et Briqueries Notre-Dame'. De fabriek lag vlak ten noorden van het station van Tongeren. Vlakbij was een uitgebreide kleigroeve. De fabriek was tot het begin van de jaren '80 actief. De fabriek beschikte van bij de start over moderne installaties waaronder een stoomketel voor de eigen elektriciteitscentrale, een kolenvergasser en een tunneloven. Waarschijnijk wad het de eerste tunneloven in België!
Sylvain Francart had al in 1875 een steenbakkerij in Beerse. Hij verkocht die in 1907 om naar Tongeren te verhuizen en daar een nieuw bedrijf te starten.
Het bedrijf werd uitindelijk stopgezet in 1982. De naamloze vennootschap 'Pannen- en steenbakkerij Onze-Lieve-Vrouw' werd juridisch definitief stopgezet in 1996, zo blijkt uit de publikaties van het Belgisch Staatsblad. Sinds 1974 maakt Schuttersvereniging Tongria gebruik van een deel van de oude fabrieksgebouwen.
Sylvain Joseph Francart werd geboren op 16 augustus 1840 te Chapelle St. Laurent, een dorp in Waals-Brabant. Hij overleed op 18 oktober 1908 in Tongeren. Hij was gehuwd met Julia Wilhelmina Maria Van Schendel. Zijn zoon Henri werd geboren rond 1882. Hij zette het bedrijf verder na het overlijden van zijn vader. Hij overleed op 23 december 1952 in Glons. Henri was gehuwd met Victorine D'Hollander. Zijn zoon, Sylvain, en kleinzoon, Jean-Marie, zetten telkens de familietraditie verder tot de sluiting van het bedrijf in 1982.
Sylvain en zijn zoon Henri waren blijkbaar erg actieve ondernemers. Zij namen deel aan de provinciale tenstoonstelling ('Exposition provinciale du Limbourg') in Sint-Truiden in 1907 (diplôme d'honneur), de Exposition Universelle de Bruxelles in 1910 (médaille d'or) en de Wereldtentoonsteling in Gent in 1913 (grand prix)! Dit (en de gewonnen prijzen) vermelden ze met enige trots op het briefhoofd van het bedrijf.
Vader en zoon Francart zijn als ingenieur blijkbaar steeds op zoek naar betere productietechnieken. Vooral Henri dient heel wat aanvragen in voor patenten in binnen- en buitenland (Engeland, USA, Duitsland, Frankrijk, Denemarken...). Het eerste dat we terugvonden dateert van 1912 en gaat over een 'kliksysteem' voor keramische tegels. In de jaren '20 bekomt Henri Francart een Belgisch octrooi (nr. 292571) voor een betere luchtcirculatie in tunnelovens, waarvoor hij ook een Engels (1918, nr. 166198 ) en aan Amerikaans patent aanvraagt en bekomt (1925, nr. 1531279). Er volgen er nog heel wat, tot in 1960, gaande van patenten voor betere droogtechnieken tot patenten voor betere types van gegoten keramische elementen.
Blijkbaar verkopen zij ook deze kennis: er werd door Henri Francart hiervoor een afzonderlijk bedrijf opgericht: s.a. Fours et Appareils Francart.
Uit een cataloog blijkt dat ze vooral industriële producten maken: speciale vlakke dakpannen, vensterbanken, speciale vormen voor neogotische ramen, keramische welfsels en elementen voor het 'système Francart', dit zijn keramische elementen die tussen stalen balken werden geplaats en waarmee men grote overspanningen kon construeren. Blijkbaar werd dit systeem o.m. gebruikt voor fabriekshallen en kerken. De neogotische kerk van Pepinster zou met dit systeem gebouwd zijn, net als de vlakbij gelegen Parochiekerk Sint-Jozef die rond 1930 door de firma Francart zelf werd gebouwd.
|
Meer foto's
Bronnen
- Beeldbank Tongeren
- Industrieel erfgoed Tongeren, tijdens de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw, Willy Moermans en Piet Severijns, 1990, Tongeren
- Veilingsite Delcampe
|
